۱۲ تغییر ساده در سبک زندگی برای پیشگیری از بیماریها | برای سلامت خود چه کارهایی انجام دهیم؟
تاریخ انتشار: ۹ بهمن ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۹۶۱۳۷۷
همشهری آنلاین - آرش نهاوندی: مهمترین توصیه پزشکان به منظور کاهش خطرات ناشی از عوامل تهدید کننده سلامت انسان، تغییر سبک زندگی است، چراکه با تغییر سبک زندگی میتوان به راحتی از بیماریها و عوارض ناشی از آن پیشگیری کرد. به گزارش سایت وی بی ام دی، در این مطلب به مهمترین نکاتی که میتوانند باعث تغییرات اساسی در سبک زندگی شوند، اشاره میکنیم.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
آرام غذا خوردن به مغز شما این شانس را میدهد که زودتر علامت سیری را دریافت کند، بنابراین کمتر احتمال دارد که پرخوری کنید. به علاوه اگر آهسته غذا بخورید، به احتمال زیاد به آنچه میخورید فکر میکنید و انتخابهای معقول و سالمی میکنید.
اجتماعی باشیدمهم این نیست که چند نفر را میشناسید یا چند بار آنها را میبینید. آنچه اهمیت دارد ارتباط واقعی با دیگران است. این میتواند شما را شادتر کند، بهرهوریتان را بالا ببرد و کمتر در معرض مشکلات سلامتی قرار دهد. بنابراین با یک دوست تماس بگیرید و با او به شام بروید یا به یک تیم یا باشگاه ورزشی بپیوندید تا چند دوست جدید پیدا کنید.
آب میوه را کنار بگذارید، میوه را بخوریداگر آب پرتقال دوست دارید، به جای نوشیدن آبمیوه، یک پرتقال بخورید. حتی آبمیوه ۱۰۰ درصد خالص نیز وقتی آن را فرآوری میکنید، مواد مغذی خود را از دست میدهد و میتواند مقدار زیادی قند پنهان را در رژیم غذایی شما قرار دهد. از سوی دیگر، میوههای واقعی منابع خوبی از ویتامین C، پتاسیم، فیبر و اسید فولیک هستند. و چربی، سدیم و کالری کمی دارند.
وقتی برای استراحت اختصاص دهیددر زمان استراحت میتوانید با خانواده و دوستان خود ارتباط برقرار کنید، که برای سلامت روحی و جسمی شما مفید است. افرادی که بیشتر به تعطیلات میروند عمر طولانیتری دارند و کمتر به بیماری قلبی و سایر مشکلات سلامتی مبتلا میشوند.
مراقب چربیها باشیدشاید تاکید بر مراقبت از خود در برابر چربیها یک لفظ کلی به نظر برسد و آنقدر واضح نباشد. اما با اطمینان میتوانیم بگوئیم که باید مراقب چربیهای ترانسی باشید که به برخی غذاها (مانند پیتزای منجمد و محصولات پخته شده) اضافه میشوند تا تازه بمانند. چربیهای ترانس با بیماری قلبی مرتبط هستند. اما مقداری چربی، برای مثال از لبنیات، تخم مرغ کامل، ماهی، آووکادو یا آجیل، به عنوان بخشی از یک رژیم غذایی متعادل برای شما مفید است. لبنیات پرچرب حتی ممکن است بهتر از کم چرب به کاهش وزن کمک کند. این ممکن است به این دلیل باشد که چربی بهتر از سایر کالریها گرسنگی شما را برطرف میکند.
بر استرس خود غلبه کنیدهمه ما در زندگی خود استرس داریم. استرس و اضطراب ماهیچههای شما را منقبض میکند و ضربان قلب شما را تند میکند. اگر به عنوان مثال در طول رفت و آمد روزانه شما این اتفاق زیاد بیفتد و به خوبی نتوانید بر آن غلبه کنید، میتواند باعث مشکلات سلامتی جدی از جمله فشار خون بالاو بیماری قلبی شود.
بنابراین زمانی را برای نفس کشیدن اختصاص دهید، کاری انجام دهید که شما را آرام کند و سعی کنید آنچه را نمیتوانید تغییر دهید بپذیرید، مانند ترافیک در ساعات شلوغی که باید بپذیرید آن را نمیتوانید تغییر بدهید و برای رسیدن به مقصدتان باید ترافیک را تحمل کنید.
مصرف شکر را کاهش دهیدبسیاری از ما بیشتر از آنچه نیاز داریم شکر دریافت میکنیم. مشکل مصرف شکر تنها در کالری اضافه و کمبود ارزش غذایی خلاصه نمیشود، شکر میتواند قند خون شما را دچار نوسان (بالا و پایین) کند، این عارضه شما را خسته و گرسنه میکند.
فعال باشید و ورزش کنیدورزش یک راه اثبات شده برای بهبود سلامت و سلامت روانی شما است. لازم نیست لزوما سنگین ورزش کنید، فقط چند بار در هفته ضربان قلب خود را برای ۳۰ دقیقه یا بیشتر افزایش دهید. باغبانی فعالیتی است که به عنوان یک تحرک بدنی مثبت جواب میدهد، و پیاده روی در اطراف بلوک ساختمان محل سکونتتان نیز جوابگوی نیاز روزانه شما به فعالیت بدنی است. اگر به تنهایی نمیتوانید ورزش یا پیاده روی کند، سعی کنید در جمع آن را انجام دهید، به یک لیگ ورزشی محلی بپیوندید یا برای دویدن منظم با یک دوست برنامه ریزی کنید.
به حرکت خود ادامه دهیداگر در دفتر یک شرکت یا یک اداره کار میکنید، هر یک ساعت یا قدری بیشتر، از جای خود بلند شوید و راه بروید، یا برای بخشی از روز، بدون نشستن روی صندلی ایستاده کار کنید. با این کار کالری بیشتری میسوزانید، گردش خون خود را بهبود میبخشید و هوشیارتر خواهید ماند. این حرکت حتی ممکن است به پیشگیری از برخی مشکلات سلامتی مانند دیابت و فشار خون بالا کمک کند.
سبزی بخوریدکلم پیچ، اسفناج، کلم برگ، کاهو، کلم برگ چینی و کلم بروکلی بخورید و مطمئن شوید که مقدار زیادی از این سبزیجات سبز برگ مصرف میکنید. آنها سرشار از مواد مغذی هستند، کالری کمی دارند و مقدار زیادی فیبر دارند که شما را سیر میکند و گرسنگی شما را برطرف میکند.
به اندازه کافی بخوابیدکمبود خواب میتواند منجر به دیابت، بیماری قلبی، چاقی و افسردگی شود. در صورت خواب ناکافی، احتمال تصادفات اتومبیل و سایر حوادث افزایش مییابد. بزرگسالان باید هر شب ۷ تا ۹ ساعت بخوابند.
از خانه بیرون برویدبیرون رفتن از خانه باعث دریافت نور خورشید به میزان زیاد میشود. نور خورشید به تنظیم ساعت خواب شما کمک میکند و منجر به آمادگی بهتر بدن شما برای انجام فعالیتهای ورزشی بیشتری میشود. در زمان تابیدن نور خورشید به بدنتان شما همچنین ویتامین D دریافت خواهید کرد که بسیاری از افراد به اندازه کافی آن را دریافت نمیکنند. ویتامین D برای عملکرد سلولی، سلامت روان و سلامت قلب مهم است. اما زیاد زیر نور آفتاب نمانید و از کرم ضد آفتاب استفاده کنید. آفتاب بیش از حد با سرطان پوست مرتبط است.
بیشتر بخوانید:
بهترین ویتامین و مواد غذایی برای کودکان در آلودگی هوا | چه میوه ای برای آلودگی هوا خوب است کد خبر 735589 منبع: همشهری آنلاین برچسبها مهارتها فوت و فن خبر مهم تغذیه سالم ورزش مهارتهای زندگیمنبع: همشهری آنلاین
کلیدواژه: خبر مهم تغذیه سالم ورزش مهارت های زندگی مشکلات سلامتی بیماری قلبی سبک زندگی چربی ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.hamshahrionline.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «همشهری آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۹۶۱۳۷۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
چیزهایی که فکر نمیکنید به کبدتان آسیب بزنند
بیماری کبد شامل تعدادی از عوارضی میشود که به کبد آسیب میزنند. بهمرور زمان، این آسیب میتواند کبد را زخم کند که به آن سیروز میگویند.
به گزارش تبیان، وقتی بافت اسکار جایگزین بافت سالم میشود، جلوی عملکرد نرمال کبد را میگیرد و این در نهایت میتواند موجب نارسایی کبد یا سرطان کبد شود.
کبد اندامی بزرگ و مهم است که اگر مراقبش نباشید مستعد آسیب است. کبد بعد از پوست، بزرگترین اندام بدن است که در بالاتنهتان و در سمت راست قفسه سینهتان قرار دارد. کبد علاوه بر اینکه مسئول جدا کردن مواد مغذی از غذاهایی است که از سیستم گوارشتان عبور میکنند است، صفرا نیز ترشح میکند که به بدن در هضم غذا و دفع سموم کمک میکند.
بیماری کبد شامل تعدادی از عوارضی میشود که به کبد آسیب میزنند. بهمرور زمان، این آسیب میتواند کبد را زخم کند که به آن سیروز میگویند. وقتی بافت اسکار جایگزین بافت سالم میشود، جلوی عملکرد نرمال کبد را میگیرد و این در نهایت میتواند موجب نارسایی کبد یا سرطان کبد شود.
از اینرو مهم است که مراقب سلامت کبد خود باشید تا آسیب نبیند و این مراقبت شامل آگاه بودن از راههای گوناگونی میشود که ممکن است تصادفاً به این اندام حساس آسیب بزنند.
در معرض سموم قرار گرفتنیکی از نقشهای اصلی کبد در بدن، دفع سموم است. کبد از طریق چیزهایی به نام کانالهای سینوزوئید کبد، سموم را دفع میکند. این کانالها از سلولهای ایمنی به نام سلولهای کوپفر برای فیلتر کردن سموم از طریق کبد استفاده میکنند. سلولهای کوپفر این سموم را احاطه و آنها را تجزیه کرده و سپس آنها را از بدن خارج میکنند. اگر این سموم از بدن خارج نشوند میتوانند در داخل سلولهای چربی ذخیره شوند که البته برای کبد مضر است.
کبد معمولاً میتواند سموم را بهخوبی پردازش کند، اما سم خیلی زیاد باعث آسیب کبد میشود؛ بنابراین شما باید مقدار سمومی را که وارد بدنتان میکنید محدود نمایید تا مطمئن شوید فشار زیاد به کبدتان وارد نمیکنید. شستن میوهها و سبزیها پیش از خوردن میتواند کمک کند تا سم کمتری وارد بدنتان شود. یک سری از محصولات شوینده خانگی هم میتوانند خطرناک باشند و لازم است پیش از مصرف، برچسب روی آنها را بهدقت بخوانید تا از آنها درست استفاده کنید.
مکملهای مضرنظارت بر صنایع تولیدکنندهٔ مکملهای غذایی آنطور که فکر میکنید دقیق نیست. به همین دلیل شما باید در انتخاب مکملها دقیق باشید؛ اما بههرحال هیچ تضمینی وجود ندارد که بیضرر باشند و به کبدتان آسیب نزنند. مکملهای غذایی که برچسب «طبیعی» دارند هم میتوانند مضر باشند. بعضی از مکملهای گیاهی نیز به کبد آسیب میزنند، مانند عصاره چای سبز.
مصرف مواد مخدرمصرف مواد مخدر به چند دلیل میتواند مضر باشد که یکی از آنها این است که این مواد میتوانند حاوی عناصری باشند که انتظارش را ندارید و این مواد به سلامتیتان آسیب میزنند از جمله آسیب به کبد. مثلا هروئین میتواند آسیب جدی به کبد وارد کند؛ چون کبد مجبور است این داروی سمی را از بدن پاکسازی کند.
کبد کارش را خوب انجام میدهد؛ اما استفاده از موادی مانند هروئین باعث میشوند کبد بینهایت تحتفشار قرار بگیرد و این اتفاق بهمرورزمان به کبد آسیب زده و آن را ضعیف میکند و کبد بهسختی خواهد توانست دیگر سموم را کنترل کند. یک نمونهٔ دیگر نیز کوکائین است که بر آنزیمهای کبد اثر میگذارد و باعث التهاب در کبد یا رابدومیولیز میشود که عارضهای است که در آن، عضلات بهسرعت تحلیل رفته و محتویات خود را به داخل جریان خون میریزند. متامفتامین یا شیشه نیز با بالابردن دمای بدن و افزایش فشارخون باعث آسیب کبد میشود.
نادیدهگرفتن علائم هشدار دهنده کبداگر تردید دارید که کبدتان مشکلی دارد بهتر است فوراً به پزشک مراجعه کنید. مسئله اینجاست که مشکلات کبد ممکن است بهسختی شناسایی شوند. خیلی از افراد علائم خاصی ندارند تا زمانی که مشکل کبدشان جدی شود. اما تشخیص بهموقع مشکل کبد بهترین راه برای پیشگیری از آسیب جدی آن است.
یکی از شگفتیهای کبد این است که میتواند خودش را ترمیم کند، حتی اگر از آسیب قبلی، بافت اسکار در کبدتان داشته باشید. به همین دلیل تشخیص بهموقع مشکلات کبد میتواند نجاتتان بدهد. متأسفانه خیلی از افراد متوجه نمیشوند که کبدشان مشکلی دارد تا زمانی که این مشکل جدی و خطرناک میشود. در واقع بسیاری از عوارض کبدی هیچ علامت بارزی ندارند.
اگر زودتر جلوی مشکل کبد گرفته نشود و کبد آسیب زیادی ببیند، خطر نارسایی کبد یا سرطان کبد را به دنبال دارد که هر دو بینهایت جدیاند. پزشک میتواند با آزمایش خون، تستهای تصویری و یا در برخی موارد با بیوپسی کبد، تشخیص دهد که کبد آسیب دیده یا نه.
مصرف الکلالکل میتواند آسیب زیادی به کبد وارد کند. مصرف زیاد الکل بهمرورزمان موجب سیروز کبد خواهد شد. در میان تمام ارگانهای بدن، کبد بیشترین آسیب را از الکل میبیند؛ چون الکل اساساً در کبد متابولیز میشود. مصرف الکل میتواند سبب عوارض کبدی مانند کبد چرب، سیروز و هپاتیت شود.
مصرف چربیهای ناسالمانواع چربیها در غذاهایی که میخورید وجود دارد و برخی از آنها سالمتر از بقیهاند. بیماری کبد چرب غیرالکلی زمانی رخ میدهد که چربی زیاد در کبد انباشته میشود. کبد به طور نرمال دارای مقداری چربی است؛ اما اگر بیشتر از ۵ تا ۱۰ درصد کبد از چربی باشد، مشکلساز خواهد شد.
مطالعات نشان میدهند مصرف کالری زیاد منجر به بیماری کبد چرب میشود؛ اما غذایی که میخورید هم مهم است. چربی اشباع یکی از عوامل ایجاد بیماری کبد چرب است و خوردن مقدار کمتری از این نوع چربی که معمولاً در منابع حیوانی مانند کره و لبنیات و گوشت چرب و روغن نارگیل وجود دارد میتواند به پیشگیری از ابتلا به بیماری کبد چرب کمک کند. محققان دریافتهاند چربی غیراشباع که معمولاً در روغنهای گیاهی، روغن ماهی و مغزها وجود دارد در واقع محافظ کبد است.
مصرف زیاد قندعلاوه بر اینکه باید چربیهای سالم مصرف کنید، مصرف قند کمتر و استفاده از منابع سالمتر کربوهیدراتها نیز به پیشگیری از ابتلا به بیماری کبد چرب غیرالکلی کمک میکند. شما باید از مصرف نوشیدنیهای قندی مثل نوشابههای گازدار و نوشیدنیهای ورزشی و آبمیوههای صنعتی و چای و قهوه شیرین پرهیز کنید.
عاقلانه است که از مصرف محصولاتی که شربت فروکتوز دارند نیز خودداری کنید. فروکتوز نوعی قند است که به طور طبیعی در میوهها و عسل وجود دارد. در واقع شما باید به دنبال خوراکیهایی باشید که شاخص گلیسمی پایین دارند. بیشتر میوهها، سبزیها و غلات کامل در این دسته قرار میگیرند. این نوع غذاها در مقایسه با منابع ساده کربوهیدرات مثل نان سفید و برنج سفید و سیبزمینی، دارای اثر کمتری بر قند خون هستند.
ضمناً توصیه میشود بهطورکلی، کمتر کربوهیدرات مصرف کنید؛ چون خوردن کربوهیدرات زیاد هم باعث میشود کبد آنها را بهصورت چربی ذخیره کند.
مصرف زیاد استامینوفنوقتی تب یا بدن درد دارید احتمالاً سراغ داروهای مسکن میروید تا ناراحتیتان را تسکین بدهید. یکی از عناصر فعال در مسکنها، استامینوفن است که درد را تسکین داده و تب را پایین میآورد. مصرف زیاد استامینوفن، استفاده نامناسب از آن یا ترکیب آن با داروهای اشتباهی میتواند به کبد آسیب بزند.
اگر از استامینوفن درست استفاده کنید نباید به کبدتان آسیبی برسد. اما پزشکان و کارشناسان هشدار میدهند که مصرف زیاد آن میتواند آسیب شدیدی به کبد وارد کند، تاحدیکه ممکن است نیاز به پیوند کبد وجود داشته باشد. سعی کنید بهیکباره بیشتر از یک استامینوفن یا هر دارویی که حاوی این ماده است مصرف نکنید. در واقع مجازید روزانه حداکثر ۴۰۰۰ میلیگرم استامینوفن مصرف کنید.
غذا و نوشیدنی آلودهیکی از انواع ویروس هپاتیت، هپاتیت E است که بیشتر در میان مسافران معمول میباشد. اگر در ناحیهای زندگی میکنید که آب آشامیدنی یا غذای تمیز و طبق استانداردها وجود ندارد، پس بهاحتمال بسیار زیاد در معرض ابتلا به ویروس هپاتیت E قرار دارید. متأسفانه این ویروس واکسنی ندارد و اگر به آن مبتلا شوید احتمالاً علامتی نخواهید داشت، اما ویروس هپاتیت E بهمرورزمان به کبد آسیب میزند.
افرادی که در حال حاضر، بیماری کبدی دارند در صورت آلوده شدن به ویروس هپاتیت E بیماریشان شدید خواهد شد. اما بیشتر افراد سالمی که به این ویروس مبتلا میشوند میتوانند بهبود پیدا کنند. اگر هپاتیت E علامتی داشته باشد شامل تهوع، تب، کاهش اشتها، شکمدرد و درد مفاصل خواهد بود. علائم ممکن است دو تا سه ماه طول بکشند. برای پیشگیری از ابتلا به هپاتیت E هیچ آب و غذایی را تا زمانی که از پاکیزه بودن آن مطمئن نشدهاید مصرف نکنید. شیر و ماست را حتماً بهصورت پاستوریزه مصرف کنید و غذای خام را از منبعی که اطمینانی به آن ندارید نخورید.
نداشتن وزن سالمبهطور کلی زندگی با یک سبک زندگی سالم میتواند جلوی آسیب کبد را بگیرد. وزن سالم بدن به پیشگیری از بیماری کبد کمک میکند و انتخابهای سالم در سبک زندگی مثل تغذیه سالم و درست و ورزش منظم نیز نقش مهمی در جلوگیری از مشکلات کبدی دارد. سبک زندگی سالم به افرادی که در حال حاضر بیماری کبد دارند نیز کمک میکند دچار عوارض جدیتر نشوند.
مطالعات نشان دادهاند کاهش وزن برای افرادی که بیماری کبد چرب غیرالکلی دارند مفید است. البته نکته اصلی اینجاست که خیلی از افراد موفق میشوند وزن کم کرده و به وزن سالمی برسند؛ اما در حفظ و تداوم آن چندان موفق نیستند و وزن ازدسترفته را در مدت کوتاهی دوباره به دست میآورند.
به اندازه کافی ورزش نکردنوقتی پای پیشگیری از بیماریهای کبد در میان است، نقش ورزش منظم را نیز نمیتوانید نادیده بگیرید. بهطورکلی ورزش برای سلامتی خوب است و افراد بزرگسال باید تقریباً ۱۵۰ تا ۳۰۰ دقیقه در هفته فعالیت بدنی داشته باشند که میتواند شامل پیادهروی، شنا، دوچرخهسواری یا درگیر فعالیتهای هوازی شود. تمرینات قدرتی را نیز باید در کنار تمرینات هوازی انجام دهید و در هفته دو جلسه تمرینات بدنسازی و قدرتی داشته باشید و تمام گروههای عضلانیتان را درگیر کنید.
یافتهها نشان میدهند ورزشکردن باعث کاهش چربی کبد میشود و این کار از طریق مؤثرتر کردن انسولین در بدن صورت میگیرد که کمک میکند اسیدهای چرب در کبدتان متابولیز شوند و عملکرد میتوکندریها در کبد بهتر شود. محققان میگویند افرادی که بیماری کبد چرب دارند با ورزش منظم حتی اگر وزن کم نکنند، باز هم شرایط سالمتری خواهند داشت و این نقش بسیار مهم ورزش را در پیشگیری و درمان بیماری کبد چرب نشان میدهد.
استفاده از وسایل مشترک آلوده به خونانواعی از ویروس هپاتیت از طریق خون منتقل میشوند. توصیه میکنیم از وسایل مشترکی که آلوده به خون هستند هرگز استفاده نکنید. مثلاً مسواک یا ژیلت مشترک میتواند باعث انتقال هپاتیت شود. حتی وسایل پیرسینگ و مانیکور هم میتوانند این ویروس را انتقال دهند.
هپاتیت C یکی از انواع هپاتیت است که اساساً از طریق استفاده از سوزنهای مشترک منتقل میشوند. هپاتیت C هرچند که اغلب یک بیماری کوتاهمدت است؛ اما این بیماری در تقریباً نیمی از افراد مزمن میشود. این بیماری در صورت مزمن شدن میتواند باعث سیروز کبد و حتی سرطان کبد شود. هپاتیت C مشابه هپاتیت E هیچ واکسنی ندارد و بهترین راه پیشگیری از این عفونت، اجتناب از تماس با خون فرد آلوده است.
واکسینه نشدنویروس هپاتیت انواعی دارد که همهٔ آنها به کبد آسیب میزنند. هر چند همهٔ انواع این ویروس واکسن ندارند؛ اما واکسن بیشتر آنها موجود است. بههرحال توصیه میشود واکسن هپاتیت A و هپاتیت B را بزنید تا از ابتلا به این عفونت ایمن بمانید. هر دو واکسن اثرگذاری بالایی دارند و بیخطر هستند.
واکسن هپاتیت B بین ۹۵ تا ۱۰۰ درصد مؤثر است و جلوی آسیب کبد و سرطان کبد را که میتواند ناشی از عفونت باشد میگیرد. واکسن هپاتیت A نیز مؤثر است و تقریباً ۱۰۰ درصد افراد با این واکسن در عرض یک سال از دریافت اولین دوز، در برابر این ویروس ایمنی پیدا میکنند.
واکسن هپاتیت B برای بیشتر بچهها توصیه میشود. کودک میتواند اولین دوز این واکسن را خیلی زود و ۲۴ ساعت بعد از تولد دریافت کند و دو دوز دیگر پیش از ۱۸ ماهگی توصیه میشود. اما نوجوانان و بزرگسالان درصورتیکه طی کودکی واکسینه نشدهاند میتوانند این واکسن را در هر سنی بزنند.